Հայաստանի գինու հեղափոխություն. դանդաղ, բայց հաստատուն դեպի համաշխարհային ճանաչում
Երբ խոսում ես հայկական գինու մասին, դժվար է հպարտություն և ակնածանք չզգալ։ Այս տարին մեր երկրի համար համաշխարհային գինեգործական ասպարեզում իսկական հաղթանակ դարձավ։ Որպես գինեգործության բոլոր փոփոխություններին ու նորություններին հետևող մարդ՝ ես այս տարին ապրեցի բառացիորեն մի բաժակ գինի ձեռքիս և հույզերով, մեջբերումներով ու բացահայտումներով լի տետրով։
Սկսենք, թերեւս, այն փաստից, որ Հայաստանն աշխարհի 7 ամենահեռանկարային գինեգործական շրջանների թվում է։ Պատկերացրեք՝ պատմությամբ հարուստ և յուրահատուկ տարատեսակներով մեր տերուարները հայտնվել են միջազգային հրատարակությունների էջերում՝ Ֆրանսիայի և Իտալիայի մեծանունների կողքին։ «Հայկական գինիները մշակութային ժառանգություն են շշի մեջ»,- այսպես է արտահայտվել ասում է Սքոթ Սթրիմերը՝ Michelin Chicago-ի տարվա սոմելյեն, և ես չէի կարող ավելին համաձայն լինել։
Մեկ այլ կարևոր իրադարձություն էր հայկական գինու դեբյուտը Vinexpo New York-ում: Մեր գինեգործները ոչ միայն ներկայացրեցին իրենց լավագույն նմուշները, այլեւ իսկական իրարանցում առաջացրին հյուրերի շրջանում։ Հիշում եմ Հայաստանի գինեգործների միության ղեկավարի խոսքերը. «Այս ցուցահանդեսը ոչ միայն հնարավորություն է աշխարհին ցույց տալու, թե ինչի ենք մենք ընդունակ, այլ նաև հնարավորություն՝ հավատալու ինքներս մեզ»։
Տարվա մեկ այլ ոգեշնչող պատմություն է Momik WineCube-ի հաջողությունը: Այս խաղողի այգին ճանաչվել է Եվրոպայի տասն ամենագեղեցիկներից մեկը: Ոչ միայն գեղեցիկ, այլ առասպելական, եթե հավատանք զբոսաշրջիկներին: Նրանք գրում են. «Սա մի վայր է, որտեղ մոռանում ես ժամանակի մասին։ Սա պարզապես խաղողի այգի չէ, դա նկար է, որի մեջ ուզում ես մտնել»: Հաճելի է, երբ քո երկրի գեղեցկությունը նկատվում է Եվրոպայի ընդարձակության մեջ։
Այս տարի Հայաստանում բացվեցին մոտ տասը նոր գինեգործական գործարաններ, եթե ոչ ավելին, որովհետև ոչ բոլորին է հաջողվել հայտնի դարձնել իրենց ներկայությունը: Եվ յուրաքանչյուրը յուրահատուկ է: Ընտանեկան տնտեսություններից, որտեղ գինեգործությունը սերնդեսերունդ փոխանցվող արվեստ է, մինչև ժամանակակից ձեռնարկություններ, որոնք փորձարկում են անում բնիկ սորտերով, ինչպես Արենին, Խնդողնին և Ոսկեհատը:
Երբ ես այցելեցի այս գինեգործարաններից մեկը, որը դեռ ընտանեկան բիզնես է, սեփականատերը հպարտությամբ ցույց տվեց հին ամֆորաները, որոնք օգտագործում է խմորման համար: «Սա մեր անցյալն ու ապագան է։ Մենք միայն գինի չենք պատրաստում, մենք պահպանում ենք պատմությունը»,- ասաց նա։ Եվ այս զգացումը փոխանցվում է յուրաքանչյուր բաժակի մեջ։
Ինչպե՞ս չհիշել անցնող տարվա հոկտեմբերը։ Հոկտեմբերին Երեւանում կայացավ ՄԱԿ-ի 8-րդ գլոբալ զբոսաշրջության համաժողովը։ Այս միջոցառումը Հայաստանի համար դարձավ նոր փուլի խորհրդանիշ։ Երեք օր շարունակ մայրաքաղաքում ամբողջ աշխարհից հավաքվել էին գինեգործներ, սոմելյեներ և փորձագետներ։
Ես տեսա, թե ինչպես են նրանք խանդավառությամբ համտեսում մեր գինիները, քննարկում տերուարների և սորտային բնութագրերը: Մասնակիցներից մեկն ասաց. «Հայաստանը մի վայր է, որտեղ անցյալն ու ներկան հանդիպում են մեկ բաժակ գինու մեջ»: Այս խոսքերը ճշգրիտ կերպով փոխանցում են այս տարվա շունչը։
Միջազգային մրցույթները հայկական գինիների հաղթարշավի ասպարեզ դարձան. Decanter World Wine Awards 2024-ում՝ գինու ամենահեղինակավոր մրցանակներից մեկում, Voskevaz Wine Cellar-ն արժանացավ արծաթե մրցանակի՝ Karasi Collection Areni Noir-ի համար՝ ընդգծելով Արենիի սորտի իսկությունն ու խորությունը:
Karas Reserve Areni-Sireni-ն ընդգրկվել է Forbes-ի Գոհաբանության տոնի տոնի ընտրանիում։ Գրախոս Շերի Նաչմանն ասել է. «Այս գինին կատարյալ է ցանկացած առիթի համար՝ ընդգծելով գինեգործների հարուստ պատմությունն ու հմտությունը»:
Bloomberg-ը Van Ardi-ին ներառել է տարվա լավագույն 50 լավագույն գինիների ցանկում։ Գինու քննադատ Forbes-ը գրել է. «Յուրաքանչյուր գինի պատմություն է, իսկ հայկական գինիներն՝ էպոս»: Հպարտ է հնչում, չէ՞:
Հարկ է նշել նաև, որ տարվա ընթացքում Style News.am պորտալը հավաքել է համաշխարհային փորձագետների ձայները, և նրանց տպավորությունները. սա իսկական օրհներգ է հայկական գինեգործությանը:
Յանսիս Ռոբինսոնը Հայաստան կատարած այցից հետո ասել է, որ Արենին ավելին է, քան խաղողի տեսակը, այն երկրի մշակութային կոդն է։
Սայմոն Ջ. Վոլֆը նշել է հայկական գինիների իսկականությունը, ինչը դրանց առանձնացնում է մնացածից՝ հավելելով, որ դրանք ստիպում են մտածել։ Մարկ Սքուայրսն ընդգծել է, որ խիզախությունն ու ռիսկը մեր գինեգործներին առանձնահատուկ են դարձնում։ Իսկ Ժորդի Լուկեն խոստովանել է, որ իր համար հայկական գինին պատմություն է դարձել երկրի, նրա պատմության ու ժողովրդի մասին։ Այս կարծիքներից յուրաքանչյուրը հնչում է որպես ճանաչման ընդհանուր սիմֆոնիայի մաս, որ մեր երկիրն իրավամբ իր տեղն է գրավում գինու համաշխարհային ասպարեզում։
2024 թվականն այն տարին էր, որը փոխեց ամեն ինչ հայկական գինեգործության համար։ Յուրաքանչյուր մրցանակ, յուրաքանչյուր գրախոսություն, յուրաքանչյուր նոր շիշ պարզապես ձեռքբերում չէ: Սրանք քայլեր են հայկական գինին նոր ստանդարտ դարձնելու ուղղությամբ։ Եթե դեռ չեք հայտնաբերել նրա կախարդանքը, ապա հիմա դա անելու ժամանակն է: Ի վերջո, լավագույնը դեռ առջևում է:
Լիանա Աղաջանյան